پروژه مشترک مطالعاتی منابع ژئوترمال استان آذربایجان شرقی

بر اساس پیش بینی های صورت گرفته در خصوص میزان ذخایر سوختهای فسیلی و هیدروکربوری دنیا، به نظر می رسد که حجم این ذخایر روند کاهشی را طی می کند و ایران نیز از این امر مستثنی نیست. لذا جستجو به منظور تامین منابع جایگزین انرژی در بسیاری از کشورهای اروپایی و غربی آغاز گردید و در تعدادی از این کشورها استفاده از این منابع، که بعنوان منابع انرژیهای نو نامگذاری شده اند، آغاز گردیده است.
یکی از این منابع انرژی، منابع انرژی زمین¬گرمایی (ژئوترمالی) می باشند که بیشتر در ارتباط با حضور آتشفشانها و توده های آذرین زیر سطحی است که در شرایط حاضر حرارت بالایی دارند. بر اساس مطالعات ابتدایی صورت گرفته در ایران در 18 منطقه احتمال حضور منابع زمین¬گرمایی وجود دارد.
تهیه نقشه اطلس زمین گرمایی استان آذربایجان شرقی بخشی از طرح تهیه نقشه اطلس زمین گرمایی کشور می باشد که در برنامه ستاد توسعه فنآوری انرژیهای نو ایران قرار دارد. علت انتخاب استان آذربایجان شرقی جهت مطالعات بدلیل وجود آتشفشان غیر فعال سهند و وجود چشمه¬های متعدد آبگرم در این استان می باشد. به منظور تهیه نقشه اطلس زمین گرمایی استان آذربایجان شرقی بایستی موارد کلی زیر رعایت گردد:
1- بررسی مطالعات قبلی قابل دسترس در مناطق مختلف استان و استفاده از نتایج صحیح آنها در تهیه نقشه اطلس زمین گرمایی
2- انجام مطالعات تکمیلی (در حد تهیه اطلس زمین گرمایی در مقیاس 000/100 : 1) در نقاطی که مورد نیاز است و قبلاً در استان مطالعه شده و استفاده از نتایج آنها در تهیه نقشه اطلس زمین گرمایی
3- انجام مطالعات زمین گرمایی در نقاطی از استان که مطالعه نشده و استفاده از نتایج آنها در تهیه نقشه اطلس زمین گرمایی
تهیه نقشه اطلس زمین گرمایی به منظور تعیین محدوده منابع زمین گرمایی و تعیین تقریبی دمای مخزن و پتانسیل این انرژی انجام می گیرد. استفاده از منابع انرژی زمین گرمایی را می توان بطور کلی به دو بخش تقسیم نمود که شامل استفاده در تولید برق و استفاده های مستقیم (استفاده های غیر از تولید برق) می باشد. تولید برق از منابع زمین گرمایی هنگامی امکان پذیر است که دمای مخزن بالا باشد در حالیکه بهره برداری از کاربردهای مستقیم بر روی منابع دمای پایین عمومیت دارد. کاربردهای مستقیم از منابع انرژی زمین گرمایی عمدتاً در گرمایش و سرمایش اماکن و ایجاد سردخانه، ایجاد مراکز آبدرمانی، پرورش محصولات کشاورزی به روش گلخانه ای ، پرورش آبزیان و ذوب یخ و برف معابر می باشد. با تهیه نقشه اطلس زمین گرمایی نقاط دارای پتانسیل زمین گرمایی شناسایی شده و نوع کاربردهایی که در بالا اشاره شد (تولید برق یا استفاده مستقیم) مشخص می شود. بدیهی است که در صورت استفاده از روشهای مناسب مطالعاتی، پتانسیل تقریبی محدوده نیز مشخص می گردد.
توجه به تامین انرژی بخشی از طرحهایی که در کشور در محدوده منابع زمین گرمایی اجرا می شوند با استفاده از این انرژی از جمله مسائل مهمی است که به جهت صرفه جویی در مصرف سوختهای فسیلی و مسئله جایگزینی این سوختها به سبب آلودگی ای که دارند بایستی مد نظر قرار گیرد. بنابراین جهت کاربردی نمودن این انرژی و استفاده از آن در سطح کشور بایستی محدوده های وجود این منابع، دمای آن و در صورت امکان مقدار پتانسیل آن مشخص باشد که تهیه نقشه اطلس زمین گرمایی استانها و در نهایت کشور در این راستا انجام می شود.