مهدي كدخدائي

بررسي اثر پساب کارخانه ذوب آهن اصفهان روي برخي خصوصيات خاکهاي تحت کشت چند گونه درختي

چكيده:

جمع آوري و استفاده مجدد از پسآب و فاضلاب در کشاورزي، منابع طبيعي و فضاي سبز يکي از راههاي حفظ منابع آبي ومحيط زيست مي­باشد. عواقب زيان بار و مسموميت­هاي انسان و خاک در استفاده مجدد از پسآب از جمله فلزات سنگين موجود در آن از موارد مهمي است که بايد مد نظر قرار گيرد. هدف از انجام اين مطالعه بررسي اثر پسآب کارخانه ذوب آهن اصفهان روي برخي از خصوصيات خاکهاي تحت کشت چند گونه درختي مي­باشد. اين مطالعه با بکارگيري 5تيمار آبياري (آب چاه, 25% آب+75%پسآب, 50%آب+50%پسآب, 75% آب +25%پسآب و پسآب خالص)، 4 گونه(کاج، سرو، توت و اکاليپتوس) و 3 عمق(مواد آلي و CEC فقط در عمق 0 تا 10 سانتيمتري، عناصرZn ،N? ،Cu ،Pb ،Cd ،Cl وHCO3 در دو عمق 0تا 10 و 10 تا 30 سانتيمتري و پارامترهايNa، k، Mg+Ca ، ECe SAR و pH در 3 عمق 0 تا 10، 10 تا 30 و 30 تا 60 سانتيمتر) با 3 تکرار درغالب طرح پايه بلوک هاي کامل تصادفي بصورت اسپليت فاکتوريل براي 3 عمق و2 عمق و نيز بصورت اسپليت پلات براي 1 عمق صورت گرفت. نتايج نشان داد که بين تيمارهاي مورد مطالعه از لحاظ عناصر سنگين اختلاف معني­داري وجود دارد به طوري که بيشترين آن مربوط به تيمار پسآب خالص و کمترين آن مربوط به تيمار شاهد (آّب چاه) مي­باشد. مقايسه بين غلظت عناصر سنگين موجود در خاک قبل و بعد از اعمال تيمارهاي آزمايشي نشان داد که استفاده از پساب کارخانه ذوب آهن باعث افزايش عناصر سنگين در خاک مي­شود. البته غلظت تمامي عناصر بعد از استفاده از پسآب به جز کادميوم در حد محدوده مجاز قرار دارند و اين هم به دليل بالا بودن کادميوم اوليه موجود در خاک قبل از انجام آزمايش مي­باشد.   بين تيمارهاي مورد مطالعه از لحاظ ECe، SAR و pH نيز اختلاف معني­داري مشاهده شد به طوري که تيمار شاهد (آب چاه) بالاترين و تيمار پسآب کمترين ميزان ECe و SAR را به خود اختصاص دادند. بين خاک­هاي تحت کشت گونه توت ازلحاظ ميزان   Znو Pb به طور معني­داري بيش از ميزان اين عناصر در خاکهاي تحت کشت ساير گونه هاي مورد مطالعه بود. درعمق0 تا 10 سانتيمتري ميزان غلظت عناصر Zn، Cu و Cd به طور معني­داري بيش از عمق 10 تا 30 سانتيمتري مشاهده گرديد. همچنين بين عمق­هاي مختلف نيز از لحاظ Cl، ECe و SAR اختلاف معني­داري وجود دارد به طوري که ميزان ECe   و Cl در عمق سطحي بيشترين مقدار و با افزايش عمق از ميزان آنها کاسته شد. با افزايش ميزان پساب، ميزان مواد آلي نيز افزايش يافت به نحوي که تيمار آبياري با پساب بيشترين ميزان مواد آلي را به خود اختصاص داده بود. به طور کلي مي­توان نتيجه­گيري کرد استفاده از پسآب به دليل کاهش ميزان شوري و نيز افزايش مواد آلي نسبت به تيمار شاهد باعث بهبود خاک براي استفاده گياهان مي­گردد. با در نظر داشتن غلظت عناصر سنگين   و شوريي مي­توان جهت کاهش اثرات سميت پسآبها بهترين نسبت آب و پسآب را براي کاشت گياهان انتخاب کرد که با توجه به شرايط موجود و نتايج اين مطالعه تيمار 3(نسبت 1:1 از آب و پسآب) بهترين تيمار جهت آبياري مي­باشد