بنفشه صالحي

پهنه‌بندي آلودگي هواي شهر اصفهان

چكيده:

آلودگي هوا از مهمترين مشكلات زيست محيطي قرن اخير است كه سلامت انسان‌ها را تهديد مي نمايد. از عمده ترين منابع ايجاد آلودگي هواي شهري مي توان به تردد وسائط نقليه، فعاليت صنايع و افزايش مصرف سوخت‌هاي فسيلي اشاره نمود. اثرات آلودگي هوا بر انسانها و محيط زيست در سال‌هاي اخير افزايش يافته كه از مهمترين آن تاثير بر روي سيستم تنفسي و بيماري‌هاي آسم و برونشيت مي‌باشد. شهر اصفهان به عنوان يكي از بزرگترين شهرهاي ايران و دومين شهر صنعتي ايران از جمله كلانشهر‌هاي آلوده   است كه پس از تهران مقام دوم آلودگي هواي ايران را دارا مي‌باشد. در اين تحقيق، در شهر اصفهان با استفاده از روش‌ درون يابي IDW   در محيط GIS نقشه‌هاي پهنه بندي آلودگي هوا بر اساس داده‌هاي آلودگي سال 1388 به صورت دوره‌هاي زماني ماهانه، فصلي و كل سال تهيه شدند. داده‌هاي پايش آلودگي هوا در پنج ايستگاه سنجش آلودگي هوااز اداره كل حفاظت محيط زيست استان اصفهان تهيه شد. اختلاف ميانگين غلظت آلاينده‌ها در ايستگاه‌هاي مختلف توسط آزمون‌هاي ANOVA و توكي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد به غير از SO₂ اختلاف ميانگين بقيه پارامتر‌ها در بيشتر ايستگاه‌ها معني دار مي‌باشد (05/ P<). نتايج ضريب همبستگي پيرسون، وجود همبستگي خطي معني دار بين NO و NOx (01/0 P<)و بين SO₂ و PM₁₀ ( 05/0 P<)را نشان داد. غلظت پارامترهاي NO،NO₂،NO_x و   O₂در ماه‌ها و فصول سرد سال كه شرايط انجام واكنش‌هاي فتوشيميايي ضعيف بوده و از طرفي استفاده از وسايل گرمايشي بيشتر است، بالاتر بود. براي آلاينده CO بالاترين ميزان در زمانها ومناطقي مشاهده شد كه حجم تردد و ترافيك شهري بالا مي‌باشد. بالاترين مقدار O₃در تير ماه كه شرايط جوي مناسب جهت انجام واكنش‌هاي اتمسفري فراهم است بدست آمد. بين ميانگين غلظت آلاينده‌ها در روزهاي هفته تفاوت قابل ملاحظه اي مشاهده نشد و فقط در روز جمعه ميزان پارامترها تا حدودي كمتر بود. نقشه‌هاي پهنه‌بندي نشان داد كه بخشي از مناطق 3 و 4 شهرداري كه در مركز شهر واقع شده اند و رفت و آمد وسائط نقليه بالاتر و تردد بيشتر است ميزان آلودگي بالاتر از ساير مناطق مي‌باشد. به طور كلي در مناطق شرقي و شمال شرقي شهر اصفهان نسبت به مناطق جنوب غلظت آلاينده‌ها بالاتر بود. نقشه‌هاي PSI نشان داد بالاترين ميزان PSI در سال 1388 در تير ماه وجود داشته و ايستگاه احمدآباد بيشترين مقدار PSI را در بين ايستگاه‌ها داشته است.