دریاچه ها اکوسیستمهای آبی پویا و پایداری هستند که به لحاظ اکولوژیک و اقتصادی بسیار با اهمیت میباشند. فرایندهای طبیعی و فعالیتهای انسانی بر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی محیطهای آبی اثر گذاشته و مشکلاتی را در کیفیت آب آنها ایجاد میکند. بطور کلی بیشتر مطالعات روی کیفیت آبها معمولاً با استفاده از روشهای فیزیکی، شیمیایی انجام شده است. این روشها کیفیت آب را در زمان نمونهبرداری نشان میدهد و نمیتواند کیفیت آب را در طی گذشت زمان پیشبینی کند، در حالی که ارزیابی زیستی روش سودمندی برای حفاظت و تنوع زیستی اکوسیستمهای آبی است. در این مطالعه، فیتوپلانکتون، زئوپلانکتون و کفزیان به عنوان موجودات شاخص زیستی برای ارزیابی کیفیت آب دریاچه سد زایندهرود استفاده شد. نمونهبرداریها از 4 ایستگاه متفاوت و در طی بهار، تابستان، پاییز و زمستان سال 1392 (با تناوب 45 روز) انجام شد. جهت اندازهگیری کیفیت آب و جامعه فیتوپلانکتونی یک لیتر نمونه آب بوسیله بطری نمونهبرداری نانسن از اعماق 5/0، 5 متری و نزدیک بستر از هر ایستگاه جمعآوری شد. جامعه زئوپلانکتون، بوسیله تور پلانکتونگیری با چشمه 50 میکرون با تورکشی عمودی نمونهبرداری گردید. نمونههای کفزیان در هر ایستگاه با استفاده از نمونه بردار اکمن (20 سانتیمتر˟20 سانتیمتر) جمعآوری شد. نتایج نشان داد که دامنه دما، pH ، هدایت الکتریکی، اکسیژن محلول ، نیترات، نیتریت و فسفات به ترتیب 5/21-7 درجه سانتیگراد، 33/8-95/7، 8/358-6/221 میکروموس بر سانتیمتر، 15-35/5، 87/1-79/0، 54/0-006/0، 16/0-009/0 میلیگرم در لیتر است. جامعه فیتوپلانکتونی شامل Bacillariophyceae، Chlorophyceae، Cyanophyceae، Euglenophyceae، Dinophyceae و Chrysophyceae بود که بترتیب در دامنه تراکم 157222-7211، 56770-5962، 10437-0، 8291-0، 14583-0و 11333-0 سلول در لیتر قرار داشت. جامعه زئوپلانکتونی شامل آنتنمنشعبها، روتیفرها و پاروپایان بود که بترتیب در محدوده تراکمی 155-13، 141-21 و 93-11 فرد در متر مکعب برآورد شد. جامعه کفزیان شامل خانواده Chironomideae، Naididea و Tubificidea با تراکم 312-18، 64-10 و 1553-314 فرد در متر مربع بود. شاخصهای تنوع زیستی شانون-وینر، سیمپسون و مارگالف برای ناحیه سطحی بهترتیب در محدوده 86/1-42/1، 78/0-61/0 و 35/1-65/0، برای ناحیه میانی بترتیب در محدوده 93/1-47/1، 77/0-64/0 و 24/1-92/0 و برای ناحیه عمقی بترتیب در محدوده 84/1-55/1، 78/0-65/0 و 23/1-72/0 بدست آمد. بطور کلی براساس یافتههای این تحقیق در خصوص کیفیت آب و جامعه پلانکتونی و بخصوص حضور جنسهایی مانند Cyclotella و Dynobrion ( شاخص دریاچه الیگوتروف) و همچنین عدم حضور Microcystis بعنوان شاخص مهم دریاچههای یوتروف میتوان نتیجهگیری نمود که آب دریاچه سد زایندهرود در طبقه آبهای سالم قرار دارد.
