امروزه با توجه به نیاز روز افزون بشر به منابع پروتئینی سالم و باکیفیت، تقاضا برای محصولات آبزی پروری بیشتر شده است. براین مبنا، استفاده از جیرههای غذایی سالم که موجب حفظ سلامتی و بهبود عملکرد ماهی در طول پرورش میشود، از اهمیت ویژهای برخوردار است. در سالهای اخیر، استفاده از افزودنی های مختلف گیاهی به عنوان عوامل تقویت کننده سیستمهای آنتیاکسیدانی، ایمنی بدن و عوامل محرک رشد در صنعت آبزیپروری بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. در میان آنتیاکسیدانهای طبیعی گیاه رزماری سرشار از خواص آنتیاکسیدانی است. پرتودهی میتواند به عنوان یک روش موثر بر برخی ترکیبات که مسئول فعالیت آنتی اکسیدانی در رزماری است مورد استفاده قرارگیرد. بر این اساس در تحقیق حاضر خواص عصاره خشک رزماری و رزماری پرتودهی شده توسط پرتو الکترون به عنوان یک ماده محرک آنتی اکسیدانی بر پارامترهای استرس اکسیداتیو، رشد و تغذیه ، فاکتورهای بیوشیمیایی و ایمنی سلولی و پارامترهای خون شناسی و ترکیب لاشه ماهیان تیلاپیای نیل پرورشی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور این آزمایش در 39 مخزن 80 لیتری با 13 تیمار و سه تکرار به مدت 60 روز شامل نه جیره حاوی سه سطح مختلف پرتودهی KG (10-20-30) با مقادیر مختلف عصاره خشک رزماری (100-500-1000میلی گرم در کیلوگرم جیره غذایی )، سه جیره با مقادیر(100-500-1000میلیگرم در کیلوگرم جیره غذایی) حاوی عصاره خشک رزماری خالص، و یک جیره شاهد (فاقد عصاره خشک رزماری) انجام شد. نتایج حاصل تفاوت معنیداری را در شاخصهای استرس اکسیداتیو سرم خون و پارامترهای بیوشیمیایی و آنزیمهای کبدی در تیمار حاوی عصاره خشک رزماری mg/kg 100 با میزان تابش KG 30 با تیمار شاهد نشان داد (01/0p˂). میزان گلبولهای قرمزو هماتوکریت تحث تاًثیر میزان تابش پرتوی الکترون KG30 در سطح (05/0p˂) معنیدار بود. محتوای MCHC نیز در تیمار با میزان تابش KG0عصاره خشک رزماری نسبت به تیمار شاهد افزایش معنیدارنشان داد (01/0p˂). میزان هموگلوبین و MCH خون در تیمار با میزان تابش KG0 به طور معنیداری نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت (05/0p˂). محتوای MCV نیز در تیمار با غلظت mg/kg 100عصاره خشک رزماری به طور معنیداری نسبت به تیمار شاهد افزایش نشان داد (05/0p˂). شمارش افتراقی گلبولهای سفید خون نشان دهنده وجود اختلاف معنیداری در تیمارها نسبت به تیمار شاهد بود (05/0p˂). به طوری که میزان لنفوسیت در تیمار mg/kg100 با میزان تابش KG30 به طور معنیداری بالاتر از تیمارشاهد بود (05/0p˂). در مقابل کمترین میزان ترومبوسیت و گرانولوسیت در تیمار با غلظت mg/kg1000 و هتروفیل در تیمار با میزان تابش KG30 بدست آمد (05/0p˂). میزان پارامترهای رشد ، تغذیه و کیفیت لاشه در تیمار با میزان تابش KG0 عصاره خشک رزماری به طور معنیداری نسبت به تیمار شاهد افزایش نشان داد (01/0p˂). در مجموع نتایح این تخقیق نشان داد که استفاده از عصاره خشک رزماری پرتودهی شده در جیره در سطوح مذکور موجب بهبود عملکرد شاخص های استرس اکسیداتیو ، پارامترهای خونی و بیوشیمیایی، رشد، تغذیه و تقویت سیستم ایمنی در ماهیان تیلاپیا نیل مورد آزمایش شده است.
