تالابها با عنوان «کلیهی زمین» شناخته شدهاند و دارای وظایف مختلف اکولوژیکی، محیطی و تولیدی در جنبههای کنترل سیلابها، تنظیم وضعیت آب و هوا، کنترل آلودگیها، کاهش فرسایش خاک، چشمانداز و حفظ تنوع ژنتیکی و تولید هستند. يوتريفيکاسيون به معناي افزايش توليد اوليه در اکوسيستمهاي آبي به دليل افزايش بيش از حد مواد مغذي است. وقوع يوتريفيکاسيون سبب کاهش کيفيت آب و وقوع مکرر شکوفايي جلبکي ميشود. از سوي ديگر وقوع يوتريفيکاسيون تاثير تعيين کنندهاي بر تنوع زيستي دارد. با توسعه کشاورزي و افزايش استفاده از کودهاي شيميايي و همچنین با افزايش ورود فاضلابها به اکوسيستمهاي آبي، بررسي وضعيت تروفي و احتمال وقوع يوتريفيکاسيون در اکوسيستمهاي آبي کشور ضروري به نظر ميرسد. تالاب چغاخور به دليل قرار گرفتن در منطقه مرکزي ايران و دارا بودن تنوع زيستي گياهي و جانوري بالا از اهميت زيادي برخوردار است. هدف از اين مطالعه بررسي وضعيت تروفي و همينطور روند تغييرات آن در طي فصول مختلف سال در تالاب چغاخور بود. نمونه برداري از ارديبهشت تا اسفند 1389 در 8 مرحله به فاصله زماني هر 45 روز يکبار در 4 فصل انجام شد. به منظور بررسي وضعيت تروفي در تالاب چغاخور پارامترهاي فيزيکوشيميايي (دما، اکسيژن محلول، pH، قليائيت، عمق، عمق روئيت سشي ديسک و ميزان مواد مغذي) و همچنین پارامترهای بيولوژيکي آب (ميزان کلروفيل a و درصد پوشش گياهي) اندازه گيري شد. از سوي ديگر شناسايي وتعيين تراکم فيتوپلانکتونها به منظور بررسي تاثير تغييرات تروفي بر ترکيب، تنوع و تراکم فيتوپلانکتونها در طي فصول مختلف انجام شد. نتايج نشان داد که تفاوت معني داري بين پارامترهاي کيفي آب در ايستگاههاي مختلف وجود ندارد(p>0.05) . با توجه به ميزان شاخص Redfield و ضريب همبستگي مثبت بالا بين فسفر کل و ميزان کلروفيل a، فسفر به عنوان عامل محدود کنندهي توليد در اين اکوسيستم ميباشد. با توجه به عمق کم، اين تالاب در دسته اکوسيستمهاي آبي کم عمق قرار ميگيرد. از سوي ديگر با توجه به ميزان همبستگي بين پارامترهاي کيفي آب با ميزان کلروفيل a، پارامترهاي عمق آب، دما، درصد پوشش گياهي و وقوع لايه بندي حرارتي به عنوان مهمترين پارامترهاي تاثير گذار بر ميزان تغييرات تروفي در این تالاب تعیین شدند. براي تعيين وضعيت تروفي از طبقه بندي ارائه شده توسط OECD براي درياچهها در سال 1992 و شاخصهاي TSI و TRIX استفاده شد. بر مبناي شاخص TSI و طبقه بندي OECD، تالاب چغاخور در کل سال در وضعيت يوتروف قرار داشت. نتايج نشان داد که شاخص TRIX، شاخص مناسبي براي بررسي وضعيت تروفي در اين تالاب نميباشد. شناسايي و تعيين تراکم جمعيتهاي فيتوپلانکتوني نشان داد که در تالاب چغاخور شاخهي جلبکهاي سبز (Chlorophta) در تمام طول سال از نظر تراکم غالب بود ولي از نظر تنوع شاخهي دياتومهها (Bacillariophyta) در تمام طول سال شاخه غالب بود. از سوي ديگر تغييرات شاخص مارگالف در طي فصول مختلف نشان داد که تنوع جمعيتهاي فيتوپلانکتوني در تالاب چغاخور شاخص مناسبي از تغييرات وضعيت تروفي نميباشد.
علیرضا اسماعیلی
Grade
Graduated